خوشبختانه ایران طی سال‌های اخیر توانسته با دستیابی به پیشرفت‌های علمی در حوزه بیوتکنولوژی و راه اندازی شرکت‌های دانش بنیان به یکی از تولیدکنندگان مهم داروهای بیولوژیک در منطقه تبدیل شود.
داروهای بیولوژیک به داروهایی گفته می‌شود که از سلول‌های زنده به دست می‌آیند. این داروها اغلب برای درمان بیماری‌هایی به کار می‌روند که درمان آنها با استفاده از داروهای معمول ممکن نیست. البته باید این موضوع را در نظر گرفت که ساخت داروهای بیولوژیک بسیار پیچیده‌تر و پرهزینه‌تر از داروهای معمول است.
صنعت بیولوژیک ایران نیز به همت شرکت‌های دارویی بزرگ و کوچک رشد چشمگیری را طی سال‌های اخیر تجربه کرده است و همچنان نیز روندی صعودی دارد. در ادامه این مطلب لیستی از داروهای بیولوژیک تولید ایران را بررسی می‌کنیم.
رئیس سازمان غذا و دارو اعلام کرده است: داروهای بیولوژیک بیشترین سهم صادرات دارویی ایران را به خود اختصاص داده‌اند و جایگاه برتری در منطقه دارند. همچنین ایشان اضافه کردند که صنعت بیولوژیک ایران توانمند شده است و داروهای مربوط به بیماری‌های خاص از جمله ام اس، سرطان و… نه‌تنها در کشور تولید می‌شوند، بلکه در حال صادرات این داروها به کشورهای همسایه نیز هستیم.
حیدر محمدی، رئیس سازمان غذا و دارو اعلام کرده است: در حوزه تولید داروهای بیولوژیک جزو 5 کشور اول دنیا هستیم و امید داریم که روزی خودکفایی صنعت دارویی کشور را جشن بگیریم.
بر اساس داده‌های خبرگزاری مهر، تا سال 1396 نزدیک به 20 داروی بیولوژیک در ایران تولید می‌شد که برنامه‌ریزی شده بود که تا سال 1400 به 28 دارو افزایش یابد. همچنین پیش‌بینی می‌شود که تعداد داروهای بیولوژیک در ایران و در آینده‌ای به 40 دارو برسد.
در حال حاضر تعداد زیادی از داروهای بیولوژیک مورد نیاز مردم در بازار وجود دارند و تعداد زیادی نیز در حال تولید هستند. از جمله داروهای بیولوژیک موجود در بازار ایران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
Erythropoietin alfa: درمان کم خونی در نارسایی مزمن کلیه
Erythropoietin beta: درمان کم خونی در نارسایی مزمن کلیه
G-CSF: درمان بیماران مبتلا به نوتروپنی مادرزادی، کمک به درمان سرطان
Peg- G-CSF: پیشگیری و درمان نوتروپنی ناشی از انجام شیمی‌درمانی
Peg-INF alfa: درمان لوسمی، هپاتیت مزمن فعال، کارسینوم مثانه، لنفوم‌های غیرهوچکین، ملانوم بدخیم و کارسینوم دهانه رحم
INF gamma: درمان پوکی‌استخوان شدید و بدخیم، کاهش عفونت در بیماری گرانولوماتوز مزمن
INF alfa: درمان لوسمی، هپاتیت مزمن فعال، کارسینوم مثانه، لنفوم‌های غیرهوچکین، ملانوم بدخیم و کارسینوم دهانه رحم
INF beta- 1b: بهبود MS
INF beta- 1a (۳۰ micro gram): درمان سرطان، هپاتیت ویروسی و MS
INF beta- 1a (44 micro gram): درمان سرطان، هپاتیت ویروسی و MS
Factor VIII: درمان هموفیلی نوع A
Factor VII: درمان هموفیلی A و B
Streptokinase: درمان ترومبوز شریان‌های کرونری، آمبولی ریه
Teriparatide: درمان پوکی‌استخوان
FSH: درمان نازایی
Somatropin: درمان کوتاه‌قد ناشی از کمبود هورمون رشد
Rituximab: درمان لنفومای غیر هوکچین
Trastuzumab: درمان سرطان پستان
Etanercept: درمان آرتریت روماتوئید، آرتریدت پسوریاتیک
Adalimumab: درمان آرتریت روماتوئید، آرتریت پسوریاتیک، اسپوندیلیت انکیلوزان و پسوریازیس متوسط تا شدید مزمن
به‌غیر از داروهای فوق که در بازار ایران وجود دارند، تعدادی داروی بیولوژیک نیز در دست تولید هستند که و امید است که به‌زودی به بازار عرضه شوند.
پیش بینی می‌شود که تا 5 سال آینده شاهد تولید داروهای بیولوژیک متنوع‌تری باشیم. لیست داروهای بیولوژیک در حال تولید در ایران شامل موارد زیر می‌شوند:
Certolizumab pegol: درمان آرتریت روماتوئید و پسوریاتیک
Golimumab: درمان آرتریت متوسط تا شدید پسوریازیس
Ustekinumab: درمان پسوریازیس پلاک
Daclizumab: جلوگیری از رد پیوند حاد کلیه، درمان لنفومای سلول T
Infliximab: درمان آرتریت روماتوئید و بیماری کرون
Vedolizumab: درمان بیماری کرون و کولیت اولسراتیو
Pembrolizumab: درمان سرطان ریه
Ipilimumab: درمان ملانوما
Toclizumab: درمان آرتریت ایدیوپاتیک
Ramucirumab: درمان سرطان ریه
Ado-Trastuzumab: درمان سرطان پستان
Dupilumab: درمان آسم و بیماری‌های آلرژیک
Evolocumab: درمان کلسترول بالا
Atezolizumab: درمان شایع‌ترین نوع سرطان مثانه با نام کارسینومای اوروتلیال
Ocrelizumab: درمان MS
Omalizumab: درمان آسم آلرژیک
Nivolumab: درمان لنفوم هوچکین
Insulin Lispro: درمان دیابت
Insulin glargie ۲۱A-GLY-۳۰Ba-L-ARG-۳۰Bb-L-ARG-HUMAN Insulin: درمان دیابت
Insulin B۲۸ aspart: درمان دیابت
۳B-Lysine-۲۹B-glutamic acid-human insulin: درمان دیابت
Imiglucerase: درمان بیماری گوشه تیپ I
Laronidase: درمان عوارض غیر نورولوژیک بیماری موکوپلی ساکاریدوزیس تیپ I
Carboxypeptidase (Voraxaze): کاهش سطح متوترکسات در بیماران تحت شیمی‌درمانی
Pegloticase: درمان نقرس
مکمل بیوسیمیلار AWGE: درمان زخم مانند زخم بستر
Usteokinase
Anakinra: روماتوئید آرتریت
Thrombin: انعقاد خون
سایت تولید داروهای بیولوژیک اکتوور فعالیت خود را در سال 1393 در مساحتی به اندازه 3000 متر مربع و زیربنای کلی 2000 متر مربع اتاق تمیز آغاز کرده است. هدف از راه اندازی این سایت تولید داروهای نوترکیب مانند داروهای‌ام اس و آنتی‌بادی منوکلونال است که ظرفیت تولید بیش از 40 میلیون ویال و سرنگ را دارد.
گروه دارویی اکتوور در سال 1397 با افتتاح فاز 2 سایت تولید داروهای بیولوژیک با زیربنای 5000 متر مربع و 3000 مترمربع اتاق تمیز، فعالیت تولید داروهای بیولوژیک خود را افزایش داده است و امید است که طیف گسترده‌ای از داروهای بیولوژیک و مورد نیاز کشور در این سایت تولید شود.
